Από τα μέσα του περασμένου Αυγούστου και μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 2021 τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου, που στοχεύει στην αναδιάρθρωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Μετά την συμπλήρωση πέντε και πλέον ετών από την θέση σε ισχύ του Ν. 4335/2015, που άλλαξε άρδην τους αστικούς δικονομικούς κανόνες σε πολλά επίπεδα και ιδίως στην τακτική διαδικασία και την αναγκαστική εκτέλεση, επιβαλλόταν μια επανεξέταση των νέων κανόνων, ώστε λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα διδάγματα πηγάζουν από την εφαρμογή στην πράξη των κανόνων του Ν. 4335/2015 να γίνουν οι κατάλληλες
προσαρμογές.
Τα βασικότερα σημεία που έχρηζαν αντιμετώπισης ήταν τρία:
(α) Η ποθούμενη επιτάχυνση περί την απονομή της δικαιοσύνης, που η νέα τακτική διαδικασία δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τουλάχιστον στα μεγαλύτερα Πρωτοδικεία και Ειρηνοδικεία της χώρας,
(β) οι στρεβλώσεις που δημιούργησε η σχεδόν καθολική απροθυμία των δικαστών της έδρας να επιτρέψουν έστω κατ’ εξαίρεση την εξέταση μαρτύρων στην νέα τακτική διαδικασία (χωρίς αυτό καθ’ αυτό να έχει επιταχύνει τους ρυθμούς απονομής της δικαιοσύνης), καθώς και
(γ) οι στρεβλώσεις και οι προβληματικές νομικές και πραγματικές καταστάσεις που δημιούργησαν η κατάργηση του άρθρου 938 ΚΠολΔ (του ενδίκου βοηθήματος της αναστολής εκτέλεσης κατά την δίκη περί την εκτέλεση).
Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν τα σημαντικότερα αυτά ζητήματα (εν μέρει μόνο επανεισάγεται το άρθρο 938 ΚΠολΔ και πάντως όχι για τις δίκες περί την έμμεση εκτέλεση κατά ακινήτων). Αυτό δεν σημαίνει ότι το κυοφορούμενο νομοσχέδιο έχει γενικά αρνητικές ρυθμίσεις. Αντιθέτως, στις εκτεταμένες αλλαγές περιλαμβάνονται αφ’ ενός μεν ενδιαφέρουσες διατάξεις που λύνουν μακρόχρονες νομικές διχογνωμίες, εισάγουν ενδιαφέρουσες ρυθμίσεις και δοκιμάζουν νέα μοντέλα στην δικονομία, αφ’ ετέρου δε διατάξεις είτε άτολμες, είτε από πολλές απόψεις προβληματικές.
Στις σημαντικότερες ρυθμίσεις περιλαμβάνονται:
i. H διαφοροποίηση του πλαισίου διεξαγωγής της τακτικής διαδικασίας (πρακτικά, οι 100 μέρες γίνονται – περίπου – 120).
ii. Η πλήρης αναμόρφωση της διαδικασίας των μικροδιαφορών με ένα υβριδικό σύστημα διαδικασίας που προσομοιάζει στα άρθρα 237-238 ΚΠολΔ (με συντομότερες προθεσμίες), αλλά και χωρίς την τυπική συζήτηση της νέας τακτικής διαδικασίας.
iii. Η επέκταση της εφαρμογής της παράστασης με δήλωση σχεδόν σε όλες τις διαδικασίες (όχι παντού με τις ίδιες προϋποθέσεις).
iv. Σημειακές, αλλά σημαντικές αλλαγές στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (κατάργηση προφορικής ανταίτησης, μη εφαρμογή της παραπομπής λόγω αναρμοδιότητας, εφαρμογή του άρθρου 724 μόνο στις καταψηφιστικές από τις οριστικές αποφάσεις).
v. Μερική επαναφορά του άρθρου 938 ΚΠολΔ και αναμόρφωση του άρθρου 966 ΚΠολΔ αναφορικά με το κεφάλαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης.
Πέραν των ανωτέρω προσαρμογών η έχουσα την νομοθετική πρωτοβουλία κυβέρνηση επιχειρεί να εισαγάγει στην πολιτική δίκη και τον θεσμό της πιλοτικής δίκης, με μια διάταξη που πέραν των γενικότερων δικαιοπολιτικών και συνταγματικών επιφυλάξεων θέτει σειρά νομικοτεχνικών ζητημάτων.
Προς κατανόηση των σημαντικότερων αλλαγών θα παραθέσουμε πίνακα, στον οποίο επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση των σημαντικότερων από τις προτεινόμενες από την κυβέρνηση ρυθμίσεις. Στην πρώτη στήλη του πίνακα θα αναγράφεται το άρθρο του ΚΠολΔ, που τροποποιείται (ή το πρώτον εισάγεται). Στην δεύτερη στήλη θα εκτίθεται με συντομία η περιγραφή της νέας ρύθμισης που επιχειρείται να εισαχθεί. Τέλος, στην τρίτη στήλη θα εκτίθενται σύντομες παρατηρήσεις μας ή σημεία κριτικής, όπου εκτιμάται από τον γράφοντα ότι υπάρχει σχετική ανάγκη.
Επισημαίνεται ότι στο προτεινόμενο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται και σειρά ρυθμίσεων που αφορούν προσαρμογές στην ολοένα και πιο ηλεκτρονική φύση της διαδικασίας ή την παροχή δυνατοτήτων και ευχερειών για ηλεκτρονική διεξαγωγή σειράς πράξεων. Σε αυτές τις ρυθμίσεις δεν θα γίνει αναφορά στον παρακάτω πίνακα:
| ΑΡΘΡΟ ΚΠολΔ |
ΒΑΣΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ | ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΗ |
| 20 | Πιλοτική δίκη στην πολιτική δίκη: (α) Οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα ή μέσο που ασκήθηκε ενώπιον οποιουδήποτε πολιτικού δικαστηρίου μπορεί να εισαχθεί στην πλήρη ολομέλεια του Αρείου Πάγου με απλή πράξη τριμελούς επιτροπής από Αρεοπαγίτες ύστερα από αίτημα ενός εκ των διαδίκων ή του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, όταν με αυτό τίθεται ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων. (β) Η πράξη της Επιτροπής δημοσιεύεται σε δύο (2) ημερήσιες εφημερίδες των Αθηνών και συνεπάγεται την αναστολή της εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων, στις οποίες τίθεται το ίδιο ζήτημα, με απόφαση των κατά περίπτωση επιλαμβανομένων δικαστηρίων της ουσίας. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει την προσωρινή δικαστική προστασία. (γ) Μετά από την επίλυση του ζητήματος, η πλήρης ολομέλεια του Αρείου Πάγου παραπέμπει το ένδικο μέσο ή βοήθημα στο αρμόδιο δικαστήριο. Η απόφαση της πλήρους ολομέλειας του Αρείου Πάγου δεσμεύει τους διαδίκους της ενώπιόν του δίκης, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι παρεμβάντες. |
Ζητήματα από τον τρόπο κατάστρωσης της ρύθμισης:- Η διεξαγωγής πιλοτικής δίκης αναστέλλει όλες τις συναφείς δίκες, αλλά δεσμεύει (κατά δικονομική έννοια) μόνον τους διαδίκους που συμμετείχαν στην πιλοτική δίκη Γενικότεροι δικαιοπολιτικοί προβληματισμοί: – Ζητήματα καταστρατήγησης του διάχυτου |
| 115 | Αρχή της προφορικότητας: Η νέα διατύπωση έχει ως εξής: «Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, στον πρώτο βαθμό, καθώς και στις υποθέσεις της εκούσιας δικαιοδοσίας η προφορική συζήτηση είναι υποχρεωτική» Διευρύνονται οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες υπάρχει παρέκκλιση από την αρχή της προφορικότητας, καθώς εισάγεται η επιφύλαξη «αν δεν ορίζεται διαφορετικά». |
Η προφορικότητα παραμένει διακηρυκτικώς ως κανόνας, αλλά στην πραγματικότητα διευρύνονται οι εξαιρέσεις, καθώς με την φράση εισάγεται η δυνατότητα εισαγωγής παρεκκλίσεως χωρίς κάθε φορά να αλλάζει το άρθρο 115 ΚΠολΔ. Η δυνατότητα αυτής της παρέκκλισης χρησιμοποιείται σε αρκετά περισσότερες περιπτώσεις με το νέο νομοσχέδιο, καθώς πλέον η δυνατότητα για παράσταση με δήλωση γίνεται πια ο κανόνας. «Ανόθευτη» προφορικότητα παραμένει μόνο στα ασφαλιστικά και στις γαμικές διαφορές. Συνοπτικά, η κατάσταση διαμορφώνεται ως εξής: i. Στην τακτική: παραμένει έγγραφη η διαδικασία ii. Στις Ειδικές και στις Μικροδιαφορές: Προφορικότητα όταν είμαστε στο ακροατήριο, αλλά μπορούμε να παριστάμεθα με δήλωση (αλλά προϋποτίθεται κοινή δήλωση) iii. Στο β΄ βαθμό και στην Εκουσία: Προφορικότητα όταν είμαστε στο ακροατήριο, αλλά μπορούμε να παριστάμεθα με δήλωση (εδώ μπορούμε και χωρίς κοινή δήλωση, αλλά με δήλωση ενός μόνο διαδίκου)Κατόπιν των ανωτέρω, θα ήταν ειλικρινέστερο να καταργηθεί η αρχή της προφορικότητας στην πολιτική δίκη ή να αντικατασταθεί ενδεχομένως από κάποια άλλη αρχή. |
| 155 | Ρυθμίζεται η διαδικασία μετά την υποβολή αιτήματος επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση με τις προτάσεις των άρθρων 237-238 ΚΠολΔ (νέα τακτική). Αν υποβάλλεται τέτοιο αίτημα στο πλαίσιο 237 ΚΠολΔ με τις προτάσεις, τότε: * Απαιτείται προηγούμενη ενημέρωση του αντιδίκου στην δηλωθείσα διεύθυνση * Παροχή προθεσμίας αντίκρουσης εντός 20 ημερών (αντί 15 που προβλέπεται κανονικά στο 237 ΚΠολΔ). |
Παρέχεται η δυνατότητα αντίκρουσης του αιτήματος επαναφοράς με την πρόβλεψη προσθήκης-αντίκρουσης εντός 20 ημερών από τις (εκπρόθεσμες) προτάσεις.Φαίνεται ότι τούτο παρέχεται ανεξάρτητα από το αν είχε κατατεθεί προσθήκη από τον αντίδικο του αιτούμενου την επαναφορά. |
| 179 | Συμψηφισμός των δικαστικών εξόδωνΠροστίθεται η εξουσία του Δικαστηρίου να προβεί σε (μερικό μόνο) συμψηφισμό των δικαστικών εξόδων, σε περίπτωση που διαπιστώνει εύλογη αμφιβολία για την έκβαση της δίκης. |
Επαναφορά στο προ του Ν. 2915/2001 καθεστώς, αλλά μόνο για μερικό συμψηφισμό των δικαστικών εξόδων. Η μέχρι τώρα διατύπωση προϋποθέτει δυσχέρεια στην («νομική») ερμηνεία του κανόνα δικαίου. Με την νέα διατύπωση φαίνεται να διευρύνεται η ευχέρεια του δικαστή να συμψηφίσει (μόνον μερικώς) τα δικαστικά έξοδα, καθώς η «εύλογη αμφιβολία για την έκβαση της δίκης» μπορεί να μην αφορά μόνο την ερμηνεία του κανόνα δικαίου. |
| ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ | ||
| 232 | Στο πλαίσιο της διαδικασίας συμπλήρωσης ελλείψεων πριν από την δικάσιμο: * Το χρονικό όριο της έκδοσης σχετικής πράξης μετατίθεται στην συζήτηση της αγωγής, καθώς απαλείφεται το χρονικό όριο της λήξης της προθεσμίας κατάθεσης των προτάσεων, * Καταργείται η εξουσία/ευχέρεια του Δικαστηρίου: «να καλέσει εγγράφως τους διαδίκους ή τους νόμιμους αντιπροσώπους τους να εμφανιστούν αυτοπροσώπως κατά τη συζήτηση για να τους υποβληθούν ερωτήσεις και να δώσουν διασαφήσεις για την υπόθεση» |
Μικρή η πρακτική εφαρμογή της διάταξης ούτως ή άλλως (δεν γινόταν χρήση της δυνατότητας στην πράξη) 2. Η μετάθεση του χρονικού ορίου στην συζήτηση της αγωγής σχετίζεται πιθανώς με την δυνατότητα κατάθεσης συμπληρωματικών προτάσεων στην τακτική διαδικασία. 3. Η ρύθμιση περί ευχέρειας του δικαστηρίου να καλέσει τους διαδίκους κλπ. μεταφέρεται στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 5 του άρθρου 237 ΚΠολΔ. |
| 237 | Κατάθεση προτάσεων και διαδικασία κατά την «συζήτηση» Οι σημαντικότερες αλλαγές: 1. Οι 100 μέρες γίνονται 120 (30 + 90) και οι 130 γίνονται 180 (60 + 120). Δηλαδή η 30ήμερη (ή 60ήμερη) προθεσμία (του άρθρου 215 ΚΠολΔ) από την κατάθεση της αγωγής για την επίδοσή της παραμένει. Από την λήξη της προθεσμίας προς κατάθεση αρχίζει η προθεσμία 90 ημερών (ή 120 ημερών) για την κατάθεση των προτάσεων. Η προθεσμία προσθήκης παραμένει 15ήμερη. 2. Επί μη προσκόμισης των πληρεξουσίων: Δυνατότητα συμπλήρωσης κατά το άρθρο 227 ΚΠολΔ και μόνο αν δεν συμπληρωθεί η έλλειψη, χωρεί η έκδοση της οριστικής απόφασης3. Λύνει το πρόβλημα πότε έχουμε ξανά 100 μέρες και πότε προτάσεις επί της έδρας. Συνοπτικά: (i) Επί παραπομπής λόγω αναρμοδιότητας: 120 μέρες (βλ. σύστημα 237 παρ. 1) (ii) Απαράδεκτη η συζήτηση: 120 μέρες (iii) Επί αναβολής κατά τα άρθρα 249-250 ΚΠολΔ: Συμπληρωματικές προτάσεις στην έδρα (χωρίς νέους ισχυρισμούς ή αποδεικτικά μέσα με εξαίρεση παραχρήμα αποδεικνυόμενους ή οψιγενείς ισχυρισμούς) (iv) Επί αυτοψίας, πραγματογνωμοσύνης, εξέτασης μάρτυρα στην τακτική (μη ρητή αναφορά στην αυτοπρόσωπη εξέταση διαδίκων): Με την ολοκλήρωσή τους περατωμένη η συζήτηση. Μέσα σε 8 μέρες από την διενέργεια των πράξεων προσθήκη- αξιολόγηση. 4. Προτάσεις και προσθήκη μέχρι τις 12:00 και όχι μέχρι τη 5. Συμπληρωματικές 6. Παραμένει η «απαγόρευση» 7. Αυτοψία, |
Οι παρατηρήσεις αντίστοιχα για κάθε σημαντική αλλαγή: 1. Θέλει προσοχή στον τρόπο υπολογισμού της προθεσμίας των προτάσεων: Μετράμε όχι από την κατάθεση της αγωγής, αλλά από την λήξη της προθεσμίας προς επίδοση. Πρακτικά, θα είναι πολλές οι περιπτώσεις που δεν θα έχουμε 120 μέρες προθεσμία (30 + 90), αλλά η προθεσμία θα είναι 1-2 μέρες περισσότερες, ίσως και λίγο περισσότερο, όταν η λήξη της προθεσμίας επίδοσης θα παρατείνεται λόγω εξαιρετέων ημερών. Στα θετικά η προσθήκη λίγο περισσότερων ημερών. Πάντως, θεωρείται προσχηματική και μόνο η δήθεν συμμόρφωση προς την αρχή της ισότητας (όπως διακηρύσσεται στην «Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης») μόνο και μόνο διότι η προθεσμία των 90 ημερών αρχίζει από την λήξη της προθεσμίας επίδοσης της αγωγής. 2. Θετική η αλλαγή. Αποφυγή συμπλήρωσης απευθείας με το άρθρο 105 ΚΠολΔ (δηλ. με έκδοση απόφασης) 3. Αντίθετα προς την σημερινή κατάσταση, όταν κάθε δικαστήριο τα ρυθμίζει διαφορετικά, ο νόμος μπορεί να επιφέρει ασφάλεια δικαίου.4. Μικρή μείωση του χρόνου ως έχει σήμερα. 5. Αλλαγή στο σύστημα συγκεντρώσεως. 6. Παρ’ ότι η ουσιαστική |
| 238 | 1. Προστίθενται και οι παρεμπίπτουσες αγωγές στην ρύθμιση του άρθρου 238 (δεν κατονομάζονταν ρητά στην σημερινή ρύθμιση) 2. Παραμένει η προθεσμία των 90 ημερών (από την κατάθεση της αγωγής) για την άσκηση παρέμβασης κατόπιν ανακοίνωσης ή προσεπίκλησης. 3. Η κατάθεση προτάσεων είναι 120 μέρες από την κατάθεση της αγωγής. Εδώ διατηρείται ως αφετήριο γεγονός η κατάθεση της αγωγής (δεν ισχύει το 30 + 90) |
Με την διατήρηση ως αφετηρίου γεγονότος της κατάθεσης της αγωγής, ενδέχεται η προθεσμία των προτάσεων επί της παρέμβασης- παρεμπίπτουσας κλπ. να είναι διαφορετική από την αντίστοιχη προθεσμία που ισχύει για την κύρια αγωγή (που αφετηριάζεται από την λήξη της προθεσμίας της επίδοσης).Με την διατήρηση ως αφετηρίου γεγονότος της κατάθεσης της αγωγής, ενδέχεται η προθεσμία των προτάσεων επί της παρέμβασης- παρεμπίπτουσας κλπ. να είναι διαφορετική από την αντίστοιχη προθεσμία που ισχύει για την κύρια αγωγή (που αφετηριάζεται από την λήξη της προθεσμίας της επίδοσης). |
| 242 | Προστίθεται η δυνατότητα εφαρμογής του συστήματος της παράστασης με δήλωση με τρόπο διαφορετικό από εκείνον του άρθρου 242 ΚΠολΔ |
Αποβλέπει κυρίως στις περιπτώσεις των μικροδιαφορών και των ειδικών διαδικασιών, όπου χωρεί παράσταση με δήλωση μόνο με κοινή δήλωση των διαδίκων. |
| 254 | 1. Δεν χωρεί εφαρμογή του άρθρου 254 ΚΠολΔ επί συζήτησης μετά αυτοψία, πραγματογνωμοσύνη, αυτοπρόσωπη εξέταση διαδίκων. 2. Δεν χωρεί εφαρμογή του άρθρου 254 ΚΠολΔ σε περίπτωση που κατά την νέα τακτική το Δικαστήριο ζητά εξέταση μαρτύρων στο ακροατήριο. 3. Σε όσες περιπτώσεις εφαρμόζεται η 254 ΚΠολΔ έχουμε προσθήκη στο 3ήμερο από την συζήτηση. |
Α. Διάσπαση του κανόνα ότι η προσθήκη στον πρώτο βαθμό κατατίθεται στις 5 αντί των 3 ημερών (και από τις μετέπειτα ρυθμίσεις φαίνεται ότι και στις μικροδιαφορές και στις Ειδικές διαδικασίες η προσθήκη κατατίθεται πλέον στις 5 μέρες). Β. Το άρθρο διαβάζεται σε συνδυασμό με το 237 παρ. 3. |
| 260 | 1. Σήμερα στην νέα τακτική αν ματαιωθεί η συζήτηση και δεν γίνει επαναφορά εντός 60 ημερών, η υπόθεση διαγράφεται από το πινάκιο και η αγωγή λογίζεται ως μη ασκηθείσα.Με το κυοφορούμενο νομοσχέδιο η ρύθμιση αυτή επεκτείνεται και στις ειδικές διαδικασίες και οι 60 μέρες προθεσμίας γίνονται 90. 2. Εισάγεται ρύθμιση για |
1. Πολύ σημαντική η ρύθμιση με υ μεγαλύτερη πρακτική εφαρμογή σε σχέση με την σημερινή ρύθμιση.2. Μονιμοποίηση της ρύθμισης που εισήχθη προσωρινά λόγω των μέτρων COVID-19. |
| 307 | Δυνατότητα συμπληρωματικών προτάσεων και επί επανάληψης συζήτησης (μετά από αδυναμία έκδοσης απόφασης π.χ. λόγω αφαίρεσης της δικογραφίας), αλλά μόνον εφόσον είχε παρασταθεί στην κανονική συζήτηση. |
Με την νέα ρύθμιση αποτρέπεται η δυνατότητα «διάσωσης» του ασυνεπούς διαδίκου που κατά την αρχική συζήτηση του ενδίκου βοηθήματος δεν είχε παραστεί. |
| 308 | Ρητώς ορίζεται ότι «συμφωνία των διαδίκων για μη έκδοση απόφασης μετά τη συζήτηση δεν παράγει έννομες συνέπειες». |
Παρ’ ότι εφαρμοζόταν πρακτικά πολύ συχνά, υπήρχε μεγάλη θεωρητική κυρίως διχογνωμία ως προς το αν αυτό είναι δικονομικώς δυνατό. |
| 421 | Οι ένορκες βεβαιώσεις μπορούν να λαμβάνονται και ενώπιον δικηγόρων, που όμως δεν μπορούν να είναι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων. |
Μονιμοποιείται η ρύθμιση που είχε εισαχθεί στο πλαίσιο των έκτακτων ρυθμίσεων λόγω της πανδημίας COVID-19. Εύστοχη η αλλαγή. |
| 422 | Οι ένορκες βεβαιώσεις που μπορούν να λαμβάνονται γίνονται από 5 (με τις προτάσεις) + 3 (με την προσθήκη), 3 (με τις προτάσεις) + 2 (με την προσθήκη), αλλά τούτο για κάθε βαθμό δικαιοδοσίας |
Περιορισμός των ενόρκων βεβαιώσεων ιδίως στον α΄ βαθμό δικαιοδοσίας. Εν όψει της εμμονής στην μη εξέταση μαρτύρων και κατά το νέο ΚΠολΔ 237 σε συνδυασμό με την περιορισμένη χρήση του μέγιστου αριθμού ενόρκων βεβαιώσεων στην πράξη (κατά την εκτίμηση του γράφοντος) δεν κρίνεται αναγκαία ή χρήσιμη η αλλαγή. |
| 424 | Περιορισμός και προσδιορισμός των περιπτώσεων της απόλυτης ακυρότητας των ενόρκων βεβαιώσεων. Ρητώς πλέον ορίζεται ότι: Α) Απόλυτη ακυρότητα έχουμε στις εξής περιπτώσεις: μη εμπρόθεσμη κλήτευση ενώπιον αναρμοδίου οργάνου μη αναφορά του ονοματεπωνύμου μάρτυρα, του ενδίκου βοηθήματος/μέσου, τόπου και χρόνου λήψης της λαμβάνεται ενώπιον δικηγόρου που είναι και πληρεξούσιος του διαδίκου Β) Επί λοιπών παραβάσεων: Σχετική ακυρότητα (μόνο με την συνδρομή του στοιχείου της βλάβης) |
Εύστοχη η αλλαγή. |
| ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΕΣ | ||
| 468-469 | Αναμόρφωση της διαδικασίας των μικροδιαφορών με περισσότερες ομοιότητες πρότυπο της νέας τακτικής με πιο σύντομες προθεσμίες σε σχέση με τον κανόνα: Κατάθεση και προτάσεις όπως στην τακτική: 10 μέρες για επίδοση (ή 30 αν κάτοικος εξωτερικού ο εναγόμενος) 20 μέρες για αποδεικτικά μέσα (για ενάγοντα) ή και υπόμνημα για εναγόμενο 5 μέρες για προσθήκη. Προσαρμογές επί παρέμβασης ανάλογες με τον κανόνα: – Εντός 20ημέρου από την κατάθεση αγωγής (+20 αν κάτοικος εξωτερικού) η άσκηση της παρέμβασης – Τότε η προθεσμία αποδεικτικών μέσων & υπομνήματος: 30 ή 50 μέρες (ανάλογα αν συντρέχει περίπτωση κατοίκου εξωτερικού) ΑΛΛΑ: Κανονικά η συζήτηση (όχι η τυπική του άρθρου 237 ΚΠολΔ), αλλά με δυνατότητα παράστασης με (κοινή) δήλωση. ΕΠΙΣΗΣ: – Λιγότερες ένορκες (2 αντί 3+2) και χωρίς κλήτευση – Νέοι ισχυρισμοί κατά την συζήτηση μόνο: Οψιγενείς ισχυρισμοί ή παραχρήμα αποδεικνυόμενοι, αλλά εφόσον αποδεικνύονται με ένορκες βεβαιώσεις (μέχρι 2) |
Ερμηνευτικό ζήτημα: Εξέταση μαρτύρων χωρεί; Η νέα διάταξη μάλλον θέλει βασικά να τους αποκλείσει και να οδηγήσει είτε σε εξέταση των διαδίκων είτε σε εξέταση των ενόρκως βεβαιωσάντων μόνο στο απολύτως αναγκαίο μέτρο που κρίνει το Δικαστήριο. Πάντως, δεν υπάρχει η αυστηρή διατύπωση του άρθρου 237 ΚΠολΔ. |
| ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ | ||
| 509 | Ανακοπή ερημοδικίας: Η συζήτηση γίνεται όπως στις ειδικές (ως έχουν μέχρι σήμερα): Προτάσεις επί της έδρας και προσθήκη σε 3 μέρες μετά την συζήτηση. |
Επιλύει ζήτημα που σήμερα στασιάζεται ως προς το ποια είναι η εφαρμοστέα διαδικασία κατά την συζήτηση της ανακοπής ερημοδικίας, καθώς και το αντίστοιχο πρόβλημα σε περίπτωση σύνθετων δικών. |
| 516, 542, 556 |
Και οι προσεπικληθέντες δικαιούν ται να ασκήσουν έφεση, αναψηλάφηση, αναίρεση |
|
| 524 | Σε περίπτωση ερημοδικίας του εκκαλούντος η έφεση απορρίπτεται, ΜΟΝΟΝ εφόσον είναι παραδεκτή. |
1. Αν η έφεση δεν είναι παραδεκτή, απορρίπτεται όχι ως ανυποστήρικτη, αλλά ως απαράδεκτη. Αν περάσει τον έλεγχο του παραδεκτού, τότε απορρίπτεται ως ανυποστήρικτη. Δεν νοείται ερήμην απόφαση όταν πάσχει στο παραδεκτό και επομένως αυτή η απόφαση (με την οποία απορρίπτεται η έφεση ως απαράδεκτη) υπόκειται και σε αναίρεση.2. Σε κάθε περίπτωση, ατυχής η διατήρηση του 3ημέρου της προσθήκης αντί του 5ημέρου που εισάγεται στο 1 ο βαθμό ως γενική ρύθμιση. Αφού πλέον δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών προτάσεων στην νέα τακτική (για οψιγενείς και παραχρήμα αποδεικνυόμενους ισχυρισμούς), αναπροσαρμόζεται αντίστοιχα το άρθρο 527. |
| 527 | Νέοι πραγματικοί ισχυρισμοί στην έφεση: Προσαρμογές λόγω της εισαγωγής των «συμπληρωματικών προτάσεων» στο νέο 237 ΚΠολΔ Κρίσιμος χρόνος για την ολοκλήρωση του συστήματος συγκεντρώσεως γίνεται πάλι η συζήτηση στον Α΄ βαθμό – καταργείται ως κρίσιμος χρόνος η πάροδος της προθεσμίας των προτάσεων στην νέα τακτική. |
Αφού πλέον δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών προτάσεων στην νέα τακτική (για οψιγενείς και παραχρήμα αποδεικνυόμενους ισχυρισμούς), αναπροσαρμόζεται αντίστοιχα το άρθρο 527. |
| 562 | Σε περίπτωση που κατά την εξέταση αίτησης αναίρεσης διαπιστώνεται η συνδρομή λόγου αναίρεσης που ο ΑΠ εξετάζει αυτεπαγγέλτως, καθιερώνεται διαδικασία, με την οποία οι διάδικοι ειδοποιούνται και διατυπώνουν τους ισχυρισμούς τους προς το Δικαστήριο. |
Ενδιαφέρουσα ρύθμιση που ενισχύει τα δικαιώματα των διαδίκων και βοηθά στην έκδοση ορθότερης απόφασης. |
| 569 | Οι πρόσθετοι λόγοι αναίρεσης είναι παραδεκτοί και στην μετ’ αναβολήν δικάσιμο. |
Αντίθετα προς ό,τι ισχύει με το σημερινό καθεστώς, κατά το οποίο πρόσθετοι λόγοι αναιρέσεως μπορούν να προβληθούν μόνο μέχρι την αρχικώς προσδιοριζόμενη δικάσιμο, εισάγεται σύστημα όμοιο με ό,τι ισχύει με τους λοιπούς πρόσθετους λόγους (π.χ. ανακοπής, έφεσης κλπ.). Αιτία της τροποποίησης είναι η κατάργηση της Εισήγησης στην αναιρετική δίκη. |
| 570 | Προστίθεται τρίτο εδάφιο στην παρ. 1, κατά την οποία, όταν δεν είναι υποχρεωτική η κατάθεση προτάσεων «οι διάδικοι έχουν δικαίωμα να καταθέτουν υπόμνημα έως τη δωδέκατη ώρα της τρίτης εργάσιμης ημέρας μετά τη συζήτηση, εφόσον παρέστησαν σε αυτή». |
Θετικοποιείται το «έθιμο» της κατάθεσης προτάσεων στο τριήμερο από την συζήτηση της αίτησης αναίρεσης. Παρατηρούμε και πάλι εμμονή στην 3ήμερη προθεσμία της «προσθήκης» αντί του 5ημέρου που παρατηρείται ως νέος κανόνας στον 1 ο βαθμό. Η ενοποίηση θα βοηθούσε στην αποφυγή περιττών διαφοροποιήσεων χωρίς οι δύο μέρες διαφορά να ασκούν επιρροή στην ταχύτητα περί την απονομή της δικαιοσύνης. |
| 571 | Το άρθρο 571 περί διαδικασίας προελέγχου του παραδεκτού της αιτήσεως αναίρεσης καταργείται |
Η κατάργηση κρίνεται εύλογη εν όψει της πλήρους μη εφαρμογής της διαδικασίας στην πράξη. |
| ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ | ||
| 591 | ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 591 ΚΠολΔ: 1. Η τριήμερη προθεσμία της προσθήκης γίνεται πενθήμερη. 2. Με εξαίρεση τις γαμικές διαφορές, στις λοιπές παρέχεται η δυνατότητα παράστασης με δήλωση, αλλά μόνον εφ’ όσον είναι κοινή των διαδίκων. 3. Αυτοψία και πραγματογνωμοσύνη: Διατάσσονται όπως στο νέο άρθρο 237 παρ. 5 ΚΠολΔ: Διατάσσονται με διάταξη και η συζήτηση περατώνεται με την ολοκλήρωση των ενεργειών αυτών (προσθήκη εντός 8 ημερών από τις ίδιες τις ενέργειες) 4. Επί ερημοδικίας του ανακόπτοντος, εκκαλούντος- αντεκκαλούντος, αιτούντος αναψηλάφηση, το ένδικο μέσο απορρίπτεται. 5. Διευκρινίζεται και ρητώς ότι οι διατάξεις περί μικροδιαφορών δεν εφαρμόζονται στις ειδικές διαδικασίες |
Γενικώς, ενδιαφέρουσες και ορθές οι αλλαγές. Θετική η επιμήκυνση της προθεσμίας (από 3 σε 5 μέρες). Ωστόσο, καλό θα ήταν να προβλέπονται ισόχρονες προθεσμίες προσθήκης. Θα μπορούσε να προβλεφθεί 5ήμερη προθεσμία σε κάθε είδους προσθήκη μετά την δικάσιμο σε όλους τους βαθμούς και στην αναιρετική δίκη. |
| 633 | 1. Επί ανακοπής του άρθρου 633 ΚΠολΔ (σε αντιδιαστολή με εκείνη του άρθρου 632 ΚΠολΔ) δεν χορηγείται αναστολή ούτε κατ’ έφεση.2. Ειδική πρόβλεψη για επαναφορά στον προτέρα κατάσταση (πέραν της γενικής του άρθρου 914 ΚΠολΔ). |
1. Ο αποκλεισμός και αυτής της εξαιρετικής περίπτωσης χορήγησης αναστολής, που προϋποθέτει σφάλμα της πρωτόδικης απόφασης (επί της ανακοπής του άρθρου 633 ΚΠολΔ) είναι δικαιοπολιτικά αδικαιολόγητη. Άλλωστε, μια τέτοια αναστολή θα βοηθούσε στην αποφυγή περίπτωσης «άδικης εκτέλεσης», που οδηγεί στην χρονοβόρα και κοστοβόρα διαδικασία της επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση (ΚΠολΔ 914) ή σε αξίωση αποζημίωσης (ΚΠολΔ 940). 2. Εύστοχη η ειδική πρόβλεψη για επαναφορά στον προτέρα κατάσταση. Επιλύει την σχετική διχογνωμία περί εφαρμογής των διατάξεων περί αποφάσεων ή των γενικών διατάξεων περί αδικαιολόγητου πλουτισμού (αν και η ΟλΑΠ 5/2020 είχε αποφανθεί ότι εφαρμόζεται η ΚΠολΔ 940 και όταν η ΔΠ έχει ακυρωθεί με ανακοπή του άρθρου 632 ΚΠολΔ). Ωστόσο, είναι ατυχής ο περιορισμός της υποβολής του αιτήματος μόνο με την έφεση, τους πρόσθετους λόγους και τις δευτεροβάθμιες προτάσεις. Δεν γίνεται κατανοητό γιατί αποκλείεται η υποβολή με αυτοτελές δικόγραφο. |
| 636 | Διαταγή Πληρωμής για οφειλόμενους μισθούς Επί ερημοδικίας στην δίκη της ανακοπής που αφορά αυτού του είδους την ΔΠ, δεν χωρεί ερημοδικία, αλλά η συζήτηση χωρεί με τον απολιπόμενο διάδικο ωσεί παρόντα. |
Ενιαία αντιμετώπιση του ζητήματος της ερημοδικίας με τις δίκες που αφορούν εργατικές απαιτήσεις |
| 644 | Διαταγή απόδοσης μισθίου Ειδική ρύθμιση και στην περίπτωση αυτή (όπως και ανωτέρω στο άρθρο 633 ΚΠολΔ) για την επαναφορά των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση μετά από «άδικη εκτέλεση» |
|
| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ | ||
| 683 | 1. Τα Ειρηνοδικεία είναι αρμόδια για εγγραφή και άρση πάσης φύσεως προσημειώσεων: τόσο των συναινετικών, όσο και εκείνων σε δίκες κατ’ αντιδικία.2. Προστίθεται παρ. 5, κατά την οποία: «Αν το δικαστήριο δεν είναι καθ’ ύλην ή κατά τόπο αρμόδιο, αποφαίνεται γι’ αυτό αυτεπαγγέλτως και απορρίπτει την αίτηση». |
1. Γενική αρμοδιότητα πλέον των Ειρηνοδικείων για τις προσημειώσεις.2. Λύνεται το ζήτημα αν επί αναρμοδιότητας το Δικαστήριο πρέπει να παραπέμψει στο αρμόδιο ή να απορρίψει υπέρ της δεύτερης επιλογής. Συνέπεια της ρύθμισης είναι και ότι οι προσωρινές διαταγές από αναρμόδιο δικαστήριο παύουν να ισχύουν. |
| 684 | Με το νέο άρθρο ορίζεται ότι «Αν η κύρια υπόθεση είναι εκκρεμής σε πολυμελές πρωτοδικείο ή σε δευτεροβάθμιο δικαστήριο, τα ασφαλιστικά μέτρα διατάσσονται και από το δικαστήριο αυτό». |
Ό,τι ίσχυε μόνο για τα πολυμελή, ορίζεται και για τα δευτεροβάθμια εν γένει. Προσαρμογή στο γεγονός ότι δευτεροβάθμια δικαστήρια είναι και μονομελή δικαστήρια και όχι μόνο πολυμελή. |
| 686 | 1. Με την παρ. 5 γίνεται προσαρμογή στο νέο άρθρο 684 (βλ. αμέσως παραπάνω). Με την νέα διάταξη ορίζεται ότι «Στην περίπτωση του άρθρου 684 η αίτηση δικάζεται μόνον κατά τη συζήτηση της κύριας υπόθεσης». 2. Απαγορεύεται και η άσκηση προφορικής ανταίτησης (διατηρείται η προφορική άσκηση μόνο επί πρόσθετης παρέμβασης) (παρ. 6) 3. Ωσεί παρόντες οι διάδικοι αν κάποιος λείπει, παρά την νόμιμη κλήτευση (ρυθμίζονται ρητώς οι συνέπειες της ερημοδικίας) 4. Ειδική ρητή ρύθμιση για την διαδικασία κατάθεσης αίτησης επί συναινετικής εγγραφής ή ανάκλησης προσημείωσης με απομακρυσμένο τρόπο (με ηλεκτρονικά μέσα). |
Με την νέα ρύθμιση της παρ. 6 (απαγόρευση προφορικής ανταίτησης) το άρθρο επανέρχεται στην μορφή που είχε κατά την αρχική εκδοχή του Ν. 4335/2015. |
| 690 | 1. Καθιέρωση σύμπραξης γραμματέα και τήρησης πρακτικών και στις δίκες των ασφαλιστικών μέτρων. 2. Ειδική ρητή ρύθμιση για την διαδικασία συζήτησης αίτησης περί συναινετικής εγγραφής ή ανάκλησης προσημείωσης. Δυνατή η παράσταση με δήλωση κατά το άρθρο 242 ΚΠολΔ. |
1. Απολύτως εύστοχη ρύθμιση.
2. Μονιμοποιείται το εξαιρετικό δίκαιο που είχε |
| 691 | Προσπάθεια για σύντμηση της αιτιολόγησης τόσο ως προς ουσιαστικό δικαίωμα, όσο και ως προς τον κίνδυνο. |
1. Κατάργηση των ανεφάρμοστων σημερινών διατάξεων περί καταχώρισης διατακτικού εντός 48 ωρών κλπ.. 2. Σε κάθε περίπτωση, αμφίβολης συνταγματικότητας (εν όψει του άρθρου 93 παρ. 3 που απαιτεί ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, χωρίς καμία επιφύλαξη). Όμοιες διατάξεις στο νέο Πτωχευτικό Κώδικα αναφορικά με αποφάσεις εξυγίανσης, όταν δεν γίνεται παρέμβαση (άρθρο 56 Ν. 4738/2020) και με αποφάσεις κήρυξης πτώχευσης (άρθρο 81 Ν. 4738/2020) όταν δεν ασκείται παρέμβαση. Προσπάθεια για επέκταση «συνοπτικής αιτιολογίας». |
| 691 | Σε περίπτωση αναβολής της συζήτησης, παύει να ισχύει η προσωρινή διαταγή, εκτός αν παραταθεί με απόφαση του δικάζοντος δικαστηρίου. |
Ουσιαστικά πρόκειται για νομικοτεχνική βελτίωση σε σχέση με την σημερινή διατύπωση που είναι εντελώς αντιφατική (σήμερα η διάταξη ορίζει ότι απαγορεύεται η αναβολή, αλλά ορίζει ποια η τύχη της προσωρινής διαταγής – ίδια με αυτό που προβλέπει η νέα ρύθμιση – αν η απαγόρευση αυτή δεν τηρηθεί από το Δικαστήριο!) |
| 693 | 1. Ορίζεται ρητά το χρονικό σημείο έναρξης της προθεσμίας για άσκηση της κύριας αγωγής, ήτοι εκείνο της δημοσίευσης της δικαστικής απόφασης.2. Το minimum της δυνητικής προθεσμίας άσκησης κύριας αγωγής γίνεται από 30 μέρες, 60 μέρες. |
1. Διορθώνεται η προφανής αβλεψία της σημερινής ρύθμισης, που δεν ορίζει καθόλου από ποιο χρονικό σημείο αρχίζει να τρέχει η σημερινή 30ήμερη προθεσμία.2. Στην ορθή κατεύθυνση η αύξηση του ελαχίστου χρονικού ορίου. |
| 724 | Με το άρθρο 724 ΚΠολΔ ρυθμίζεται η δυνατότητα επιβολής ασφαλιστικών μέτρων εκ του νόμου, αν ο δανειστής έχει εξασφαλίσει διαταγή πληρωμής ή απλώς οριστική απόφαση. Με την νέα διάταξη ρητώς διευκρινίζεται ότι για να έχει τα «προσόντα» της επιβολής συντηρητικής κατάσχεσης ή της εγγραφής προσημείωσης η οριστική δικαστική απόφαση πρέπει να είναι καταψηφιστική, έστω και αν δεν είναι προσωρινώς εκτελεστή. |
Η νέα διάταξη επιλύει οριστικά τη σχετική διχογνωμία περί του αν απαιτείται οπωσδήποτε καταψηφιστική οριστική απόφαση ή αν αρκεί και η αναγνωριστική οριστική απόφαση, κλίνοντας υπέρ της ήδη κρατούσας στη νομολογία γνώμης (βλ. ΑΠ 251/2020, ΕφΑθ 1033/2019, 5933/2019) |
| 732Α | Νέο άρθρο επί της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης Με την νέα διάταξη, καθίσταται υποχρεωτική η εντός 60 ημερών άσκηση τακτικής αγωγής. Σε διαφορετική περίπτωση, η απόφαση των ασφαλιστικών παύει αυτοδικαίως να ισχύει. |
Σήμερα η υποχρέωση αυτή ισχύει μόνο σε υποθέσεις προσωρινής επιδίκασης απαίτησης. |
| ΕΚΟΥΣΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ | ||
| 764 | Καθιέρωση και επί της εκουσίας δικαιοδοσίας δυνατότητας παράστασης με δήλωση (κατά τα γενικώς ισχύοντα στο άρθρο 242 ΚΠολΔ και όχι οπωσδήποτε με κοινή δήλωση). |
Σημαντική ρύθμιση προς την σωστή κατεύθυνση. |
| 870 | Προστίθεται άρθρο 870 Α με το εξής περιεχόμενο: «Αν ενώπιον του πολιτικού ή του διαιτητικού δικαστηρίου ανακύπτει ζήτημα κύρους της συμφωνίας διαιτησίας μεταξύ των διαδίκων, το μεταγενεστέρως επιληφθέν δικαστήριο αναστέλλει την εκδίκαση της ενώπιόν του δίκης μέχρι να εκδοθεί απόφαση από το πρώτο επιληφθέν δικαστήριο» |
|
| ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ | ||
| 936 | Κατά το άρθρο 936 παρ. 2 εδ. γ΄ ΚΠολΔ «Στην ανακοπή μπορεί να σωρευτεί και αίτημα απόδοσης του πράγματος». |
Σημαντική προσθήκη με ιδιαίτερη πρακτική σημασία που προάγει την αρχή της οικονομίας της δίκης. Επειδή το αίτημα για απόδοση του πράγματος κανονικά θα υπαγόταν στην τακτική διαδικασία (και όχι σε εκείνη των περιουσιακών διαφορών με την οποία δικάζεται η ανακοπή) και επομένως θα ήταν αδύνατη η σώρευση αιτήσεων δικαστικής προστασίας που υπάγονται σε διαφορετικές διαδικασίες, η ρύθμιση είναι αναγκαία. |
| 937 | Ανακοπή και αναστολή κατά της εκτέλεσης 1. Πλέον αντί των περιορισμών ως προς τα ένδικα μέσα, ο μόνος περιορισμός που μένει είναι ότι «δεν επιτρέπεται η ανακοπή ερημοδικίας ούτε στο πρωτοβάθμιο ούτε και στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο». 2. Βγαίνουν από το περιεχόμενο του άρθρου οι διατάξεις σχετικά με την αναστολή εκτέλεσης. Αυτές επανεισάγονται στο επόμενο άρθρο 938 ΚΠολΔ. |
1. Επαναφέρεται η δυνατότητα άσκησης αναίρεσης ανεξάρτητα από το είδος του εκτελεστού τίτλου που στήριξε την εκτέλεση. |
| 938 | 1. Επαναφορά της αίτησης αναστολής, σε γενικές γραμμές όπως ίσχυε μέχρι το Ν. 4335/2015, αλλά όχι στην περίπτωση κτάσχεσης ακινήτων. Στην τελευταία περίπτωση, αναστολή χωρεί μόνον στον δεύτερο βαθμό.2. Προσδιορίζεται το αρμόδιο Δικαστήριο (εκείνο του άρθρου 933 ή 936 ΚΠολΔ) |
Μερική μόνον επαναφορά του παλιού άρθρου 938 ΚΠολΔ. Η εμμονή στην καθολική απαγόρευση της αναστολής εκτέλεσης επί κατάσχεσης ακινήτων και η μη πρόβλεψη – έστω εξαιρετικής – ρύθμισης ακόμη και όταν η πρωτόδικη απόφαση δεν εκδίδεται προ του πλειστηριασμού διαιωνίζει τα προβλήματα που έχουν διαπιστωθεί.2. Αποφεύγονται οι αιτήσεις αναστολής ενώπιον αναρμοδίου Δικαστηρίου. Η παλιά διατύπωση του άρθρου 938 ΚΠολΔ (προ της καταργήσεώς του από το Ν. 4335/2015 καθιστούσε αρμόδιο για την συζήτηση της αίτησης το Δικαστήριο στο οποίο είχε ασκηθεί η ανακοπή – ανεξάρτητα αν το τελευταίο ήταν ή όχι αρμόδιο κατά το άρθρο 933 ΚΠολΔ). |
| 950 | 1. Η παρ. 2 που αναφέρεται στην εκτέλεση του δικαιώματος δικαίωμα επικοινωνίας πλησιάζει κατά περιεχόμενο την παρ. 1 (που αφορά την απόδοση τέκνου). Ορίζει ρητά το όριο της χρηματικής ποινής ανά παραβίαση. Η βασικότερη, όμως, τροποποίηση αφορά την βεβαίωση της παράβασης της διάταξης περί επικοινωνίας η οποία γίνεται με έκθεση του δικαστικού επιμελητή, ο οποίος παρευρίσκεται κατά τον ορισθέντα χρόνο έναρξης της επικοινωνίας. Δεν εφαρμόζεται πια το άρθρο 947 ΚΠολΔ, που καθιστούσε το Δικαστήριο αρμόδιο για την βεβαίωση της παράβασης.2. Καταργείται η τρίτη παράγραφος που αφορούσε την περίπτωση δικαστικής απόφασης συναινετικού διαζυγίου κατά την ΑΚ 1441. |
1. Επιχειρείται ταχύτερη διευθέτηση των διαφορών που αφορούν την επικοινωνία με την «παράκαμψη» της διαδικασίας του άρθρου 947 ΚΠολΔ. Πέραν των άλλων, θα εγερθούν πολλά προβλήματα στην πράξη, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι οι Δικαστικοί Επιμελητές – που όμως δεν έχουν τα εχέγγυα της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας που έχουν οι δικαστές – επιφορτίζονται με την ευθύνη της διαπίστωσης της παράβασης.2. Η κατάργηση της παρ. 3 είναι εύλογη και αυτονόητη μετά την τροποποίηση του άρθρου 1441 ΑΚ |
| 953 παρ. 3 |
Διάταξη για την τύχη (λογοτεχνικών κλπ.) βιβλίων σε περίπτωση κατάσχεσης |
Επιχειρείται να διορθωθούν αστοχίες, όπως αυτή που αναδείχθηκε πρόσφατα στην περίπτωση γνωστού εκδοτικού οίκου. |
| 959 | Κατά την νέα παρ. 4 «Πλειοδοσία περισσότερων από κοινού είναι εφικτή, μόνο εάν χορηγηθεί σε οποιονδήποτε εξ αυτών ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο από τους λοιπούς ενδιαφερόμενους πλειοδότες και αυτός προβεί στη σχετική δήλωση συμμετοχής και υποβολής του πληρεξουσίου, πριν τον πλειστηριασμό, σύμφωνα με την παρ. 5. Στην περίπτωση αυτή, και εφόσον κατακυρωθεί στους περισσότερους πλειοδότες το πράγμα, αυτοί ενέχονται εις ολόκληρον για την καταβολή του πλειστηριάσματος» |
Η βασική, μεγάλη τροποποίηση έχει να κάνει με την από κοινού πλειοδοσία. Στην σημερινή ρύθμιση (μετά το Ν. 4512/2018) απαγορεύεται η από κοινού πλειοδοσία, καθώς υπήρχαν ασυμβατότητες με την ηλεκτρονική διεξαγωγή του πλειστηριασμού. Στην νέα ρύθμιση που είναι προσαρμοσμένη στον ηλεκτρονικό τρόπο διεξαγωγής του πλειστηριασμού η από κοινού πλειοδοσία απαιτεί ειδικό πληρεξούσιο που κατατίθεται στον συμβολαιογράφο πριν από τον πλειστηριασμό, ενώ δημιουργείται παθητική εις ολόκληρον ενοχή των από κοινού πλειοδοτούντων για την καταβολή του πλειστηριάσματος. |
| 962 | Κατά την νέα διάταξη, «Τα υποκείμενα σε φθορά ευπαθή προϊόντα, πλειστηριάζονται οποιαδήποτε μέρα, και η κατά την παρ. 6 του άρθρου 959 ανάρτηση στα ηλεκτρονικά συστήματα μπορεί να διενεργείται και αυθημερόν, πριν την έναρξη του πλειστηριασμού, η δε κατά την παρ. 1 του άρθρου 965 εγγυοδοσία δύναται να κατατεθεί και σε μετρητά». |
Νέα ειδική διάταξη διευκόλυνσης της κατάσχεσης πραγμάτων υποκείμενων σε φθορά. |
| 965 | Κατά την ρύθμιση αυτή «Επί περισσότερων υποψήφιων πλειοδοτών κατά την παρ. 4 του άρθρου 959, η κατάθεση ή η έκδοση της επιταγής μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε πλειοδότη είτε αυτός ενεργεί ατομικά είτε ως εκπρόσωπος των λοιπών». |
Συνέχεια της ρύθμισης του άρθρου 959 περί από κοινού πλειοδοσίας. |
| 966 | Νέοι πλειστηριασμοί σε περίπτωση μη εμφάνισης πλειοδοτών1. Η σημερινή παράγραφος 1 σπάει σε 2 παραγράφους, 1 και 2 με πιο τεχνικές ρυθμίσεις που έχουν να κάνουν με την ηλεκτρονική φύση του πλειστηριασμού. 2. Το σημερινό σύστημα κατά |
Η διάταξη γεννά προβληματισμούς: Α. Σήμερα παρατηρείται σε αρκετές περιπτώσεις μια ακραία κατάσταση: Ακόμη και αν θέλει ο επισπεύδων μετά τον 2 ο άγονο πλειστηριασμό να προχωρήσει σε νέο πλειστηριασμό χωρίς μείωση τιμής, δεν μπορεί. Απαιτείται πάντα απόφαση ασφαλιστικών που να το επιτρέπει. Επίσης, παρατηρείται συχνά εξαιρετικά μεγάλη επιφυλακτικότητα των δικαστηρίων να μειώνουν την τιμή, παρ’ ότι η κατάσταση «βοά» ότι με την ισχύουσα τιμή, το ακίνητο δεν προσελκύει αγοραστικό ενδιαφέρον. Β. Από αυτό το άκρο, ο νόμος πάει στο αντίθετο άκρο: Παραμερίζει εντελώς τη δικαστική κρίση αναφορικά με τον 3 ο και 4 ο πλειστηριασμό και προβλέπει «αυτόματη» μείωση της τιμής. Αναρωτιέται κανείς: Γιατί να πάει υποψήφιος πλειοδότης να συμμετάσχει σε πλειστηριασμό με το 100% της εμπορικής αξίας, όταν σε 3 μήνες το ακίνητο θα εκτίθεται σε πλειστηριασμό στο 65% της αγοραίας αξίας του; |
| 972 | Καθίσταται υποχρεωτική η υπογραφή της αναγγελίας στον πλειστηριασμό από δικηγόρο. Προηγουμένως, τούτο ήταν δυνητικό. |
Με τον τρόπο αυτό – πέραν άλλων πλεονεκτημάτων – σχεδόν αποκλείονται προβλήματα αναφορικά με τις αναγκαίες επιδόσεις στο πλαίσιο της διαδικασίας της εκτέλεσης (δεν ενδιαφέρει η υπαρκτή και γνωστή διαμονή στην Ελλάδα του αναγγελλόμενου δανειστή). |
| 973 | Ρητώς ορίζεται ότι η ανακοπή κατά της δήλωσης συνέχισης (που διατηρεί την ίδια προθεσμία και αρμοδιότητα- διαδικασία) δεν υπόκειται όχι μόνο σε ένδικα μέσα, αλλά και σε αίτηση ανάκλησης (των άρθρων 696-697 ΚΠολΔ). |
Επειδή η ανακοπή του άρθρου 973 παρ. 6 ΚΠολΔ εκδικάζεται κατά την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, δεν αποκλειόταν ρητώς η άσκηση αίτησης ανάκλησης κατά τις προϋποθέσεις των άρθρων 696-697 ΚΠολΔ, αν και υποστηριζόταν αυτό λόγω της φύσης της αίτησης αυτής ως μη γνήσιας αίτησης ασφαλιστικών μέτρων. Με την νέα ρύθμιση διευκρινίζεται οριστικά αυτό. |
| 975 | Γενικά προνόμια στην διαδικασία της κατάταξης 1. Στην 3η τάξη των γενικών προνομίων προστίθενται και οι απαιτήσεις δικηγόρων από δικηγορικές υπηρεσίες που παρασχέθηκαν κατά υπόθεση στον οφειλέτη, εφόσον προέκυψαν ένα έτος πριν από την ημέρα διενέργειας του πλειστηριασμού.2. Για τις εργατικές απαιτήσεις (3 η τάξη προνομίων) και για τις απαιτήσεις αγροτών ή αγροτικών συνεταιρισμών από πώληση αγροτικών προϊόντων (4 η τάξη προνομίων) κρίσιμος χρόνος υπολογισμού της 2ετίας ισχύος του προνομιακού χαρακτήρα των απαιτήσεων είναι πλέον ο χρόνος της πραγματικής διενέργειας του πλειστηριασμού και όχι ο χρόνος κατά τον οποίο αρχικά είχε προσδιορισθεί ο πλειστηριασμός (περ. 3 και 4). |
1. Στο σημερινό καθεστώς στην 3 η τάξη των γενικών προνομίων από τις δικηγορικές απαιτήσεις κατατάσσονται μόνο οι απαιτήσεις από την λύση σύμβασης έμμισθης εντολής ανεξάρτητα από το χρόνο που έλαβε χώρα η λύση της σύμβασης. Πέραν αυτών των απαιτήσεων – που παραμένουν προνομιακές – προστίθενται και οι απαιτήσεις από δικηγορικές υπηρεσίες που παρασχέθηκαν κατά υπόθεση στον οφειλέτη, εφόσον προέκυψαν ένα έτος πριν από την ημέρα διενέργειας του πλειστηριασμού.2. Αυτό επιδεινώνει το status των απαιτήσεων αυτών σε σχέση με την σημερινή κατάσταση, καθώς όσο μετατίθεται για το μέλλον ο κρίσιμος χρόνος (ο κρίσιμος πλειστηριασμός), τόσο μειώνεται το χρονικό διάστημα ισχύος του προνομιακού χαρακτήρα των απαιτήσεων αυτών. |
| 977 παρ. 3 |
Με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 977 ορίζεται ότι «Εάν υπάρχουν και εγχειρόγραφοι δανειστές οι προνομιούχες απαιτήσεις των άρθρων 975 και 976 δεν συμμετέχουν στο δέκα τοις εκατό (10%) ακόμη και εάν δεν ικανοποιήθηκε η απαίτησή τους». |
Επιχειρείται να λυθεί το έντονα αμφισβητούμενο ζήτημα της συμμετοχής γενικών προνομιούχων και ειδικών προνομιούχων δανειστών στο τμήμα του πλειστηριάσματος που προορίζεται για τους εγχειρόγραφους. Η λύση που υιοθετείται ευνοεί τους εγχειρόγραφους πιστωτές, καθώς απαλλάσσονται από την παρουσία των «περισσευμάτων» των προνομιούχων που δεν κατετάγησαν. Με την ρύθμιση αυτή μάλλον μένουν ακόμη αδιευκρίνιστα ζητήματα. Παρ’ όλα αυτά κρίνεται ότι κινείται προς την σωστή κατεύθυνση. |
| 977 παρ. 2 |
Όμοια ρύθμιση αναφορικά με τον κρίσιμο χρόνο υπολογισμού του προνομίου των εργατικών απαιτήσεων στις περιπτώσεις που κρίσιμο νομικό καθεστώς για το δίκαιο των προνομίων είναι αυτό του άρθρου 977 Α ΚΠολΔ. Κι εδώ κρίσιμος χρόνος υπολογισμού της 2ετίας ισχύος του προνομιακού χαρακτήρα των εργατικών απαιτήσεων είναι πλέον ο χρόνος της πραγματικής διενέργειας του πλειστηριασμού και όχι ο χρόνος κατά τον οποίο αρχικά είχε προσδιορισθεί ο πλειστηριασμός |
Παραμένουν οι παρατηρήσεις που κάνουμε αμέσως ανωτέρω υπό 2. |
| 979 | Με δεύτερο εδάφιο στην παρ. 1 του άρθρου αυτού ορίζεται ρητώς ότι ο υπάλληλος του πλειστηριασμού οφείλει την επόμενη ημέρα της πρόσκλησης να επιδείξει ή και να χορηγήσει στα ως άνω πρόσωπα τον πίνακα και τα σχετικά έγγραφα. |
Η διάταξη ορίζει το αυτονόητο και μάλλον επιχειρεί να λύσει προβλήματα συνεργασίας με μερίδα των συμβολαιογράφων – υπαλλήλων του πλειστηριασμού. |
| 985 | Δυνατότητα για ηλεκτρονική υποβολή της δήλωσης τρίτου και σύνταξης αντίστοιχα ηλεκτρονικά της αντίστοιχης έκθεσης. |
Σημαντική αλλαγή με πολύ μεγάλες πρακτικές ωφέλειες στην δικηγορική καθημερινότητα. |
| Άρθρα 87-88 ΝΔ 17.7- 13.8.192 3 |
Καταργείται η διαδικασία παροχής άδειας από το Δικαστήριο για είσπραξη απαίτησης που έχει κατασχεθεί εις χείρας της ΕΤΕ. |
Οι υπό κατάργηση διατάξεις είναι εντελώς παρωχημένες, πλέον δεν εξυπηρετούν κανέναν εύλογο σκοπό και είναι απορίας άξιον για ποιο λόγο δεν είχαν ήδη καταργηθεί. |
| 986 | Ρητώς ορίζεται ότι η ανακοπή κατά της δήλωσης τρίτου εκδικάζεται κατά την διαδικασία των περιουσιακών διαφορών. |
Ρητώς επιλύεται το ερμηνευτικό πρόβλημα αναφορικά με την διαδικασία κατά την οποία συζητείται η ανακοπή κατά της δήλωσης τρίτου (τακτική ή περιουσιακών διαφορών) υπέρ της διαδικασίας των περιουσιακών διαφορών. |
| 997 | Καταγγελία μίσθωσης από τον υπερθεματιστή κατόπιν πλειστηριασμού1. Η προθεσμία καταγγελίας μίσθωσης που έχει συναφθεί μετά την κατάσχεση μπορεί να λάβει χώρα εντός 2 μηνών (αντί 1 μηνός που προβλέπεται σήμερα) από την μεταγραφή της περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης. 2. Παρέχεται και ρητώς το δικαίωμα στον κατασχόντα να ζητήσει και να λάβει από τις αρμόδιες Δ.Ο.Υ. αντίγραφα των προ της κατασχέσεως μισθωτηρίων και από τις αρμόδιες πολεοδομίες τον φάκελο του ακινήτου. |
1. Δίνεται ένα μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο στον υπερθεματιστή, για να ασκήσει το δικαίωμα καταγγελίας του.2. Επιχειρείται να διευκολυνθεί ο κατασχών να λάβει πληρέστερη εικόνα των τυχόν συναφθεισών συμβάσεων μίσθωσης, ώστε να έχει πληρέστερη εικόνα σε σχέση με τα βάρη της μίσθωσης. Σημειώνεται, άλλωστε, ότι ο κατασχών μπορεί να μην υπέχει ευθύνη για πραγματικά ελαττώματα (ΚΠολΔ 1017 παρ. 2 εδ. α΄), έχει όμως ευθύνη σε περίπτωση νομικών ελαττωμάτων, αν γνώριζε το ελάττωμα (ομοίως ΚΠολΔ 1017 παρ. 2 εδ. β΄). |
| 1002 | Για να έχει δικαίωμα ματαίωσης του πλειστηριασμού ο καθ’ ου η εκτέλεση πρέπει να εξοφλήσει τις απαιτήσεις του κατασχόντος και των αναγγελθέντων δανειστών που έχουν εκτελεστό τίτλο και όχι και των χωρίς εκτελεστό τίτλο δανειστών, όπως ισχύει με το σημερινό καθεστώς. |
Ρητή διευκρίνιση σε σχέση με τα προσόντα των αναγγελθέντων δανειστών εν όψει της ήδη ισχύουσας ρύθμισης του άρθρου 969 ΚΠολΔ. |
| 1009 | Με την σημερινή διάταξη «Αν το ακίνητο που πλειστηριάστηκε ήταν μισθωμένο για την άσκηση σε αυτό επιχείρησης, ο υπερθεματιστής έχει δικαίωμα να καταγγείλει τη μίσθωση, οπότε αυτή λύεται μετά την πάροδο δύο (2) μηνών από την καταγγελία. (…)». Με την προτεινόμενη ρύθμιση, η δυνατότητα καταγγελίας επεκτείνεται και στις μισθώσεις κατοικίας, αλλά ο χρόνος ανάπτυξης των αποτελεσμάτων της καταγγελίας επεκτείνεται στους 6 μήνες. Για τις συμβάσεις μίσθωσης κατοικίας, όμως, η σύμβαση δεν μπορεί να λυθεί πριν συμπληρωθεί το ελάχιστο διάστημα της 3ετίας που προβλέπεται από το άρθρο 2 Ν. 1707/1987. |
Διατάξεις που επιχειρούν την ευχερέστερη απαλλαγή του υπερθεματιστή από τα βάρη που οφείλονται των βαρών από μισθώσεις του εκπλειστηριαζόμενου ακινήτου. |
Η ανωτέρω ανάλυση δεν αποτελεί εξαντλητική προσέγγιση των προτεινόμενων από το νομοσχέδιο τροποποιήσεων, αλλά μια επιγραμματική παρουσίαση των αλλαγών με παράλληλη καταγραφή των παρατηρήσεων που έρχονται πρώτες στο μυαλό του συντάκτη. Άλλωστε, δεν καταγράφεται το σύνολο των τροποποιήσεων, ενώ υπάρχουν άρθρα που τροποποιούνται που κρίθηκαν επουσιώδη για να εκτεθούν σε μια τέτοια συνοπτική παρουσίαση. Ας ελπίσουμε ότι πριν από την εισαγωγή του νομοσχεδίου στη Βουλή και πριν από την ψήφισή του θα μεσολαβήσει διάλογος, που θα διορθώσει τις ελλείψεις, αντιφάσεις και εσφαλμένες ρυθμίσεις που παρατηρούνται από την επιστημονική κοινότητα.